ERKEN HABER - Özel Haber - Türkiye tarihinde en kapsamlı Genel Af niteliğini taşıyan 1974 Ecevit Affı ile 37 bin kişi cezaevinden salıverildi, 6 yıl sonra meydana gelen 1980 askeri darbe sonrasında ise cezaevindeki tutuklu sayısı en az 50 bin artış gösterdi.
Seçimlerin yaklaşmasıyla birlikte Genel Af talep edenler, gerek söylemleri gerekse eylemleriyle Genel Af konusunu sürekli gündemde tutmaya devam ediyor.
Sosyal Medya platformları üzerinden bir araya gelen genel af talepçileri, Ankara'nın Ulus semtinde bulunan Atatürk Anıtı önünde toplanarak, taleplerini dile getirmişlerdi.
Önümüzdeki günlerde konuşulmaya devam edecek olan Genel Af konusu, Türkiye Cumhuriyeti tarihinde daha öncede gündeme gelmiş, Meclis'te kabul edilmişti.
Rahşan Affı olarak bilinen şartlı salıverme veya kısmi afların harincinde Türkiye'de gerçekleşen Genel Afları sizin için derledik.
22 YILDIR GENEL AF GÜNDEMDE YOK
Türkiye'de belli aralıklarla gündeme gelen vergi affı, mali af, sicil affı gibi konular her zaman gündemde oldu ancak son 22 yıldır Genel Af konusu ülke gündeminde yer almadı.
Son olarak 2020’de genel af gündeme gelmiş olsa bile herhangi bir yasal düzenleme yapılmamış, sadece infaz düzenlemesi kapsamında çıkarılan yasayla birçok kişi cezaevlerinden salıverilmişti.
Türkiye’de Cumhuriyet tarihinde 1921’den beri 52 adet af kanunu düzenlemesi yapıldı ancak 7 kez de Genel Af çıkarıldı.
MECLİSİN İLK GENEL AFFI
Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) tarafından ilk genel af 7 Ocak 1922 Genel Af Kanunu olarak çıkarıldı.
Genel Af Kanunu, 7 Ocak 1922 tarihli meclis oturumunda oylamaya katılan 193 milletvekilinden 156’sının oyuyla kabul edildi, Milletvekillerinden 22’si ret, 15’i ise çekimser oy kullandı.
Bu düzenlemede, ırza ve namusa yönelik suçlar af kapsamı dışında tutuldu. Yasayla, Yunan işgal bölgelerinde kalan ve cezalarının üçte ikisini tamamlayan mahkumların geriye kalan cezaları affedildi, işgal bölgelerindeki kişiler hakkında açılan davalar ise ertelendi.
Genel affın en büyük gerekçesi ise Milli Mücadele döneminde insan gücüne duyulan ihtiyaç oldu.
1923 GENEL AFFI
Cumhuriyet’in ilanından iki ay sonra 26 Aralık 1923’te ikinci genel af yasası çıkarıldı. Bu yasayla 29 Ekim 1923’e kadar işlenen suçlara yönelik cezaların yarısı affedildi.
20 Mart 1924’te genel affa ek kanun getirildi ve 16 Nisan 1924 tarihinde Türkiye’den ayrılan topraklarda yaşayanlar da genel affa tabi tutuldu.
1933 GENEL AFFI
Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşunun 10’uncu yıl dönümü nedeniyle 1933 yılında yeni bir genel af çıkarıldı. Yasa, 16 Ekim 1933 tarihinde TBMM’de kabul edildi ve Cumhuriyetin İlanı'nın yıl dönümü olan 28 Ekim 1933 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
1933 Genel Af Kanunu kapsamında, 5 yılı geçmeyen hürriyeti bağlayıcı cezaya mahkum olanlar hakkında takibat yapılmaması ve 3 yılı geçenlerin cezasıırı affedilmesi sağlandı.
1960 GENEL AFFI
1933'te çıkarılan üçüncü genel af üzerinden 27 yıl geçtikten sonra sonra 1960 tarihinde dördüncü genel af çıkarıldı.
Türk Silahlı Kuvvetleri'nin askeri darbeyle 27 Mayıs 1960’ta yönetime el koymasının ardından 26 Ekim 1960 tarihinde genel af çıkarıldı. Bu afla kusurdan doğan suçlarla üst sınırı 5 yılı geçmeyen hürriyeti bağlayıcı cezalar ile ilgili takibat yapılmaması öngörüldü.
Atatürk aleyhine, ırza dönük ve devlet aleyhine işlenen suçlara verilen cezalar 60’ta af kapsamı dışında tutuldu. 1960 Genel Af Kanunu'nda 18 Kasım 1960 tarihinde düzenleme yapılarak, cezalardan indirilen miktarın beş yıldan aşağı olamayacağı ve müebbet ağır hapis cezalarının ise 24 yıl ağır hapis cezasına düşürülmesi sağlandı.
1963 GENEL AFFI
Askeri darbenin üzerinden 3 yıl geçmişken 23 Şubat 1963 tarihinde yeni bir Genel Af çıkarıldı. Bu yasayla 5 yılı geçmeyen hapis cezaları için af getirildi.
Yasayla diğer suçların cezalarında farklı oranlarda indirim sağlandı.
1966 GENEL AFFI
Darbenin ardından getirilen üçüncü genel af ise siyasi suçlar ve fikri suçlar kapsam dışında bırakılıp, vergi kaçakçılığı suçları affedildi.
Kamuoyunda çokça tartışılan 1966 Genel Affı Kanunu ile 5 yıldan az olan hürriyeti bağlayıcı cezalar ve para cezaları affedildi.
9 Ağustos 1966 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren kanunda, siyasi suçlar ve fikir suçları kapsam dışında tutuldu. Vergi ve döviz kaçakçılığı suçları ise Genel Af kapsamına alındı.
1974 GENEL AFFI
Türkiye Cumhuriyeti’nin ilanının 50. yıl dönümü nedeniyle çıkarılan genel af, 15 Mayıs 1974 tarihinde Mecliste kabul edildi.
“Ecevit Affı” olarak da bilinen 1974 Genel Affı, 12 yıla kadar olan hürriyeti bağlayıcı cezalar affedildi. Yasayla ayrıcı, müstakillen hükmedilmiş para cezasına mahkûm olanlar veyahut mahkemelerden başka mercilerce haklarında para cezası tayin edilenler de affedildi.
1974 Genel Affı, cezaevindeki 61 bin tutuklu ve hükümlü sayısı 24 bine kadar inmiş oldu. Genel Aftan 6 yıl sonra gerçekleştirilen 1980 askeri darbesinin ardından cezaevlerinde kalan tutuklu ve hükümlü sayısı 80 bine yaklaştı.
